
Fiset Maja përdornin tre kalendar të ndryshëm.
Shiko për secilin prej tyre.
Fiset Majat kishin një sistem kompleks për matjen e kohës,i cili nuk është më në funksion.U krijua dhe u zhvilluar me sa duket në periudhën qe fiset Maja ishin në izolim të plotë nga popujt e tjerë dhe kulturat e Botës së Vjetër.
Ky sistem pushoi së përdoruri dhe si rrjedhim pushoi së zhvilluari me rënien e civilizimit maja.Shumica e kësaj dijeje u shkatërruan nga Spanjollët gjatë pushtimit.Gjatë viteve ’90 arkeologët arritën të plotesonin goxha boshllëqe në njohuritë e qytetërimit të fisit Majan,duke përfshirëkëtu dhe sistemin e tyre kalendarik.Fiset Maja ishin matematicien të aftë dhe të kualifikuar,kjo shfaqet në kalendarin e tyre që përveç ishin të vetëdijshëm për konceptin e zeros,gjithashtu kishin njohuri shumë të mirë të mbetjeve aritmetike (modular arithmetic)) duke e bërë shumë përllogaritjeve më bazë 20.
Pavarësisht aftësisë e tyre të madhe për të vëzhguar qiellin,kalendari i tyre nuk ka të bëjë me ciklet hënore dhe sezonale,është I sinkronizuara vetëm me ciklin diellor të vitit,me përafersi.
Fiset Maja e dinin këtë devijim,ata thjesht nuk e ndjenin të nevojshme për të sinkronizuar kalendarin e tyre me Diellin,si bënte shumica e civilizimeve të vjetra botërore.
Fiset Maja përdorën tre kalendar të ndryshëm.
A. Kalendari i Madh
Kalendari i madh (Long Count) u përdor kryesisht për arsye historike, pasi ai mund të përcaktonte çdo datë duke shkuar mjera vite pas në të kaluarën ose para në të ardhmen.Llogaritja e kohës ishte bazuar në ciklet astronomike.Shkencëtarët arriten të identifikojnë fillimin,nisjen e këtij kalendari 5000 vjet para.
Kalendar i madh përbehet nga pesë njesi matëse të kohë:
Baktun | Καtun | Τun | Juinal | Κin | |
Te barabartë me | 20 Κatun | 20 Τun | 18 Juinal | 20 Κin | |
Dita | 144,000 | 7,200 | 360 | 20 | 1 |
Viti | 394.3 | 19.7 | 0.97 |
B. Kalendari Haab
Haabi ishte një kalendar urban I bazuar në një viti prej 360-ditor që ndahesh në 18 periudha -muajt e 20 ditë.Një datë në kalendarin Haab është kombinim i dy elementeve:Një ditë (paraqitesh me një numër nga 0 deri në 19) dhe një muaj (ekzistonin 18 muaj me emra të veçantë) emrat e muajve të quajtura ‘guinal’ janë si më poshtë:
1 pop | 10 Ιaks |
2 Juo | 11 Ζak |
3 Ζip | 12 Κe |
4 Ζοts | 13 Μak |
5 Cek | 14 Κankin |
6 Ksul | 15 Μuan |
7 Ιaksin | 16 Paks |
8 Μοl | 17 Κajab |
9 Cen | 18 Cubu |
Për tu sinkronizuar kalendari me ciklin e diellit shtohesh dhe nje muaj me 5 ditë me tepër .Muajt normalë quheshin ‘ Juinal ‘,ndërsa muaji shtesë quhej ‘Juajeb’.Ky kalendar është më I afërti ne krahasim më vitin tonë prej 365 ditësh, dhe në këtë kalendar është i bazuar astrologjia e fiseve Maja.
C. Kalendari Tzolkin
Tzolkin u përdor për qëllime rituale-ceremoniale dhe kohëzgjatja e tij ishte 260 ditë të ndara në 20 periudha prej 13 ditësh secila.Rëndësia e këtij cikli tonë e panjohur,por mund të lidhet me orbitën e Afërditës,e cila ka një periudhë prej 263 ditëve ose ditët që zgjat shtatzania e fetusit.Një datë në kalendarin Tzolkin përbëhet nga një numër ditor nga 1 në 13 së bashku me një prej emrave 20-ditor. Secili nga 13 numrat dhe secila nga ditët ndryshojnë gradualisht dhe në mënyrë të pavarur nga njëri-tjetri, dhe duke pasur parasysh se 13 dhe 20 nuk plotëpjestohën,për tu përseritur një kombinim I tillë duhet të kalojnë 260 ditë.Emrat e ditëve janë si më poshtë:
1 Ιmiks | 11 Cuen |
2 Ιk | 12 Εb |
3 Αkbal | 13 Ben |
4 Κan | 14 Ιks |
5 Cikcan | 15 Μen |
6 Simi | 16 Cib |
7 Μanik | 17 Κaban |
8 Lamat | 18 Εtksnab |
9 Μuluk | 19 Κauak |
10 Οk | 20 Αhau |