Sistemi kalendarik i fiseve Maja.

×

Error message

  • Warning: call_user_func() expects parameter 1 to be a valid callback, function 'i18n_string_variable_textgroup_list' not found or invalid function name in variable_callback() (line 150 of /home/astrolog/public_html/sites/all/modules/variable/variable.inc).
  • Warning: Invalid argument supplied for foreach() in variable_build_multiple() (line 69 of /home/astrolog/public_html/sites/all/modules/variable/variable.inc).
22/02/2018

Fiset Maja përdornin tre kalendar të ndryshëm.
Shiko për secilin prej tyre.

Fiset Majat kishin një sistem kompleks për matjen e kohës,i cili nuk është më në funksion.U krijua dhe u zhvilluar me sa duket në periudhën qe fiset Maja ishin në izolim të plotë nga popujt e tjerë dhe kulturat e Botës së Vjetër.

Ky sistem pushoi së përdoruri dhe si rrjedhim pushoi së zhvilluari me rënien e civilizimit maja.Shumica e kësaj dijeje u shkatërruan nga Spanjollët gjatë pushtimit.Gjatë viteve ’90 arkeologët arritën të plotesonin goxha boshllëqe në njohuritë e qytetërimit të fisit Majan,duke përfshirëkëtu dhe sistemin e tyre kalendarik.Fiset Maja ishin matematicien të aftë dhe të kualifikuar,kjo shfaqet në kalendarin e tyre që përveç ishin të vetëdijshëm për konceptin e zeros,gjithashtu kishin njohuri shumë të mirë të mbetjeve aritmetike (modular arithmetic)) duke e bërë shumë përllogaritjeve më bazë 20.

Pavarësisht aftësisë e tyre të madhe për të vëzhguar qiellin,kalendari i tyre nuk ka të bëjë me ciklet hënore dhe sezonale,është I sinkronizuara vetëm me ciklin diellor të vitit,me përafersi.
Fiset Maja e dinin këtë devijim,ata thjesht nuk e ndjenin të nevojshme për të sinkronizuar kalendarin e tyre me Diellin,si bënte shumica e civilizimeve të vjetra botërore.
Fiset Maja përdorën tre kalendar të ndryshëm.

A. Kalendari i Madh

Kalendari i madh (Long Count) u përdor kryesisht për arsye historike, pasi ai mund të përcaktonte çdo datë duke shkuar mjera vite pas në të kaluarën ose para në të ardhmen.Llogaritja e kohës ishte bazuar në ciklet astronomike.Shkencëtarët arriten të identifikojnë fillimin,nisjen e këtij kalendari 5000 vjet para.

Kalendar i madh përbehet nga pesë njesi matëse të kohë:

  Baktun Καtun    Τun   Juinal   Κin  
Te barabartë me 20 Κatun 20 Τun   18 Juinal 20 Κin  
 Dita 144,000  7,200   360 20  1
Viti   394.3   19.7  0.97     

  

B. Kalendari Haab

Haabi ishte një kalendar urban I bazuar në një viti prej 360-ditor që ndahesh në 18 periudha -muajt e 20 ditë.Një datë në kalendarin Haab është kombinim i dy elementeve:Një ditë (paraqitesh me një numër nga 0 deri në 19) dhe një muaj (ekzistonin 18 muaj me emra të veçantë) emrat e muajve të quajtura ‘guinal’ janë si më poshtë:

pop 10 Ιaks
Juo 11 Ζak
3 Ζip  12 Κe 
Ζοts  13 Μak
5 Cek 14 Κankin 
 6 Ksul  15 Μuan
Ιaksin  16 Paks
Μοl  17 Κajab
Cen 18 Cubu  

 

 

Për tu sinkronizuar kalendari me ciklin e diellit shtohesh dhe nje muaj me 5 ditë me tepër .Muajt normalë quheshin ‘ Juinal ‘,ndërsa muaji shtesë quhej ‘Juajeb’.Ky kalendar është më I afërti ne krahasim më vitin tonë prej 365 ditësh, dhe në këtë kalendar është i bazuar astrologjia e fiseve Maja.

 

C. Kalendari Tzolkin

Tzolkin u përdor për qëllime rituale-ceremoniale dhe kohëzgjatja e tij ishte 260 ditë të ndara në 20 periudha prej 13 ditësh secila.Rëndësia e këtij cikli tonë e panjohur,por mund të lidhet me orbitën e Afërditës,e cila ka një periudhë prej 263 ditëve ose ditët që zgjat shtatzania e fetusit.Një datë në kalendarin Tzolkin përbëhet nga një numër ditor nga 1 në 13 së bashku me një prej emrave 20-ditor. Secili nga 13 numrat dhe secila nga ditët ndryshojnë gradualisht dhe në mënyrë të pavarur nga njëri-tjetri, dhe duke pasur parasysh se 13 dhe 20 nuk plotëpjestohën,për tu përseritur një kombinim I tillë duhet të kalojnë 260 ditë.Emrat e ditëve janë si më poshtë:

Ιmiks 11 Cuen
2 Ιk  12 Εb
3 Αkbal 13 Ben
4 Κan 14 Ιks
5 Cikcan 15 Μen
6 Simi 16 Cib
7 Μanik 17 Κaban 
 8 Lamat 18 Εtksnab
9 Μuluk 19 Κauak
10 Οk 20 Αhau 

 

 

Kalendarët Haab dhe Tzolkin nuk llogarisnin vitet,por kombinimi i tyre caktonte një datë specifike dhe unike brenda një cikli 52-vjeçar.

Shiko gjithashtu